سد کرخه

سد دز را که دیدیم، تصمیم گرفتیم سد کرخه را نیز ببینیم. وقتی روی تاج سد کرخه ایستاده بودیم (88/1/5)، یکی از مسئولان که برای مسافران نوروزی توضیح میداد، گفت که در حال حاضر آب پشت سد تقریبا به اندازه‌ی یک پنجم حجم مخزن در تراز نرمال است. تراز نرمال  14 متر پایینتر از تاج سد است.  البته گفتند آب میتواند 4 متر از تراز نرمال بالاتر هم بیاید که در آنصورت حجم مخزن سد حدود 7.2 میلیارد متر مکعب (36 برابر حجم دریاچه سد کرج) خواهد شد. پرسیدم از زمان ساخت سد تا کنون، آیا شده که آب از سد سرریز شود؟ گفتند فقط یک بار و آنهم در سال 85 و اتفاقا عکسهایی که در بروشور هست زمان سرریز گرفته شده. البته ضرورتی به استفاده از سرریز نبوده ولی ما برای تست سرریز این کار را کرده‌ایم. ناگفته پیداست که در تاریخ بازدید، نیروگاه سد خوابیده بود و آنهم بدلیل پایین بودن سطح آب! آن روز گفتند در حال حاضر دبی آب ورودی به مخزن سد 44 متر مکعب در ثانیه است درحالی که ما به اجبار برای مصارف کشاورزی و شرب، ثانیه‌ای 90 متر مکعب برداشت میکنیم. (البته الآن را نمیدانم که با توجه به بارندگیهای اخیر وضع چگونه است؟)

سد کرخه در فاصله 21 کیلومتری شمال غربی اندیمشک بر روی رودخانه کرخه ساخته شده است. مطالعات اولیه این سد در سال 1335 آغاز گردید و عملیات ساختمانی از اسفند 1370 آغاز و در سال 1379 به پایان رسید. این سد به عنوان بزرگترین سد تاریخ ایران با هسته رسی و ششمین سد طویل جهان با طول تاج 3030 متر میباشد. از طریق این سد 340 هزار هکتار اراضی کشاورزی آبیاری و 934 گیگاوات ساعت در سال برق تولید میشود.

مشخصات کلی طرح کرخه:
نوع سد: خاکی با هسته رسی
حجم مخزن: 5.6 میلیارد متر مکعب در تراز نرمال
حداکثر عرض سد در پی: 1100 متر
عرض تاج سد: 12 متر
طول تاج سد: 3030 متر
ارتفاع بدنه سد از پی: 127 متر
وزن کل تجهیزات: بیش از 12 هزار تن
سیستم آب بندی پی: دیوار آب بند با بتن پلاستیک
حجم بتن دیوار آب بند: 147 هزار متر مکعب
تعداد تونلهای آب بر: 3 دهانه به طولهای 446 – 436 و 457 متر
ابعاد ساختمان نیروگاه: 53 در 17.5 و به ارتفاع 55 متر
تعداد واحدهای نیروگاه: 3 واحد هر یک 3.133 مگاوات
قدرت خروجی حداکثر ژنراتور: 4.161 مگاوات
طول تونل دشت عباس: 6097 متر

انحراف آب رودخانه: مهر 74
آغاز آبگیری مخزن سد و تنظیم آب خروجی: بهمن 78
افتتاح بخش ساختمان بدنه و سرریز: فروردین 80
آغاز بهره برداری از واحد اول نیروگاه: شهریور 81
آغاز بهره برداری از واحد دوم نیروگاه: دی 81
آغاز بهره برداری از واحد سوم نیروگاه: مرداد 82

راستی گفتند که شرکتهای ماشین سازی اراک – هپکوی اراک – آونگان اراک و آذر آب اراک هم از جمله شرکتهای فعال در ساخت سد و نیروگاه بوده‌اند!