data recovery
يكي از دوستان با ايميل سوالاتي در خصوص data recovery پرسيده كه متن سوال و جواب با كمي تعديل منتشر ميشود:
س: با عرض سلام خدمت …
دیروز یک نفر – آشنا – تصمیم می‌گیره که ویندوز سیستمم رو عوض کنه. بعد از فرمت و انتخاب درایو مورد نظر و Load شدن اولیه، وقتی سیستم Restart میشه دیگه بالا نمیاد و جمله‌اش یه چیزی شبیه این بوده:
cant load operating system
که حدس می‌زنه توی اون درایو سکتورهای خراب هارد دیسک باعث این اشکال می‌شن! بعدش نصب ویندوز از ابتدا آغاز میشه و درایو دیگه‌ای انتخاب میشه، و در اون مابین بعضی از درایوهایی که Delete می‌شن دیگه روی هارد دیسک برای پارتیشن‌های جدید انتخاب نمی‌شن، که البته من فایل‌های مهمی (حدود 30 گیگابایت در دو درایو) داشتم که حدس می‌زنم الان اون فایل‌ها در همان درایوهایی هستن که Delete شدن اما هنوز Format نشدن و درواقع به هیچ پارتیشنی اختصاص ندارن. شاید هم قضیه جور دیگه‌ای باشه اما احتمالش ضعیف‌تره!
با توجه به اهمیت زیادی که فایل‌ها برام دارن و می‌خوام برای بازیابی اونا اقدام کنم، منتظرم تا هر تجربه و توصیه‌ی شما استفاده کنم
1. آیا اون پارتیشن‌هایی که Delete شدن اما هنوز به پارتیشن جدید تبدیل نشدن، میشه با همین وضعیتی که الان دارن، اطلاعات رو از اونا بازیابی کرد؟
2. اگر به درایو جدید تبدیل شده باشن و هنوز فرمت نشده باشن وضعیت چطوری‌یه؟
3. و اگر فرمت هم شده باشن چطور؟
ج: سلام
ديتا ريكاوري مبحثي مهم و بسيار حرفه اي است. در تئوري تا زماني كه اطلاعات جديد روي اطلاعات قبلي نوشته نشه، اطلاعات قبلي قابل بازيابي است. اما شرايط زياد ديگري هم بايد حاكم باشه. ابزارها و نرم افزارهاي زيادي هم براي اين منظور هست كه نسبت به هم مزايا و معايبي دارند.
مهمترين مسئله براي اينكه شما بتوانيد در برگرداندن داده ها ي قبلي موفق شويد اينست كه وضعيت هارد را در حد امكان دستكاري نكنيد. هر گونه بررسي توسط ابزارهاي مختلف و ناشيانه ميتواند منجر به از دست رفتن بخشي از اطلاعات باشد كه براي ريكاوري بدانها نياز است.
سلسله مراتب ثبت و پيگيري اطلاعات حياتي براي رسيدن به داده هاي از دست رفته به ترتيب زير است:
1- پارتيشن تيبل كل هارد partition table
2- بوت سكتور هر درايو boot sector
3- در هر درايو root و fat
4- ناحيه ديتا در هر درايو
نرم افزارهاي utility زيادي براي بررسي صحت اطلاعات هر بخش وجود دارند. اغلب نيز پس از بررسي، اشكالات موجود را رفع ميكنند. اما بايد به دقت از آنها استفاده كرد!
اين روند ممكن است زمانبر باشد. براي همين تهيه فايلها و برنامه هايي كه از جاي ديگر امكان پذير است، به مراتب ساده تر از بازيافت حذف شده هاست.
و اما در پاسخ به سوالات:
1- بله. براي اين منظور بايستي وضعيت اطلاعات مربوط به آن پارتيشن را به وضع سابق (قبل از حذف شدن) برگرداند. اگر كمي حرفه اي باشيد از “پارتيشن مجيك” ميتوانيد استفاده كنيد Partition Magic . البته ابزارهاي ديگري هم هست.
2- در پاسخ به سوال قبل گفته شد. يعني جواب مثبته
3- در صورتي كه فرمت به صورت quick بوده باشد، اطلاعات قابل برگشت است. اما اگر فرمت unconditional بوده باشد، خير! در اين مورد اضافه كنم كه براي اولين بار درايو بصورت unconditional فرمت ميشه وبراي دفعات بعد بصورت ديفالت، سيستم قبل از فرمت بررسي ميكنه و وقتي ميبينه قبلا فرمت شده بصورت “سريع” فرمت ميكنه يعني فقط ناحيه سيستم را پاك ميكنه و ناحيه “ديتا” دست نخورده باقي ميمونه.
ببينيد، وقتي شما پارتيشن بندي و سپس فرمت ميكنيد اين اتفاقات مي افتد:
در پارتيشن بندي “پارتيشن تيبل” ايجاد ميشود. در اين جدول اطلاعات مربوط به پارتيشن ها ذخيره ميشود كه روي سيلندر 0 هارد است. اين اطلاعات شامل موارد زير است: سيلندرهاي شروع و پايان هر پارتيشن – نوع پارتيشن – وضعيت فرمت پارتيشن و …
سپس در موقع فرمت موارد زير انجام ميشود:
فضاي درايو به لحاظ منطقي به 4 ناحيه
boot
fat
root
data
تقسيم ميشود. به عبارت ديگر تعدادي سكتور به هر يك از 3 ناحيه اول (كه نواحي سيستم محسوب ميشوند) اختصاص مي يابد و بقيه سكتورها به ناحيه ديتا. سپس هر ناحيه از اطلاعات مربوطه به طرز صحيح پر ميشود.
در بوت سكتور اطلاعات مربوط به ظرفيت درايو و سيستم عامل مورد استفاده و اينكه اين درايو – درايو راه انداز سيستم bootable هست يا نه؟
در root اطلاعات مربوط به فايلها و زيرشاخه ها شامل نام و پسوند و تاريخ و ساعت ايجاد و اندازه و سكتور شروع و مشخصه هاي مخفي و فقط خواندني و …
و در fat نقشه ذخيره سكتورهاي فايل در ناحيه ديتا
در ناحيه ديتا هم كه محتويات فايلها نوشته ميشه
در مرحله بازيافت اطلاعات حذف شده يا از دست رفته، تمامي اين بخشها توسط نرم افزار بررسي و اشكالات موجود ترميم ميشود. به شرطي كه
1- اطلاعات سيستمي پاك نشده و قابل بازيافت باشند
2- سكتورهاي حاوي ديتا با اطلاعات جديد پر نشده باشند. زيرا ذخيره اطلاعات در يك سكتور باعث ميشود كه چيزهايي كه قبلا در همان سكتور بوده پاك و اطلاعات جديد جايگزين شود.
بنابراين، شما بايد ابتدا پارتيشن تيبل را ترميم كنيد و بعد درايوها را. براي بازيابي اطلاعات حذف شده روي درايوها نيز نرم افزارهاي زيادي هست. توصيه ميكنم از نرم افزاري استفاده كنيد كه امتحانش را پس داده باشد. موفق باشيد