data recovery
یکی از دوستان با ایمیل سوالاتی در خصوص data recovery پرسیده که متن سوال و جواب با کمی تعدیل منتشر میشود:
س: با عرض سلام خدمت …
دیروز یک نفر – آشنا – تصمیم می‌گیره که ویندوز سیستمم رو عوض کنه. بعد از فرمت و انتخاب درایو مورد نظر و Load شدن اولیه، وقتی سیستم Restart میشه دیگه بالا نمیاد و جمله‌اش یه چیزی شبیه این بوده:
cant load operating system
که حدس می‌زنه توی اون درایو سکتورهای خراب هارد دیسک باعث این اشکال می‌شن! بعدش نصب ویندوز از ابتدا آغاز میشه و درایو دیگه‌ای انتخاب میشه، و در اون مابین بعضی از درایوهایی که Delete می‌شن دیگه روی هارد دیسک برای پارتیشن‌های جدید انتخاب نمی‌شن، که البته من فایل‌های مهمی (حدود ۳۰ گیگابایت در دو درایو) داشتم که حدس می‌زنم الان اون فایلها در همان درایوهایی هستن که Delete شدن اما هنوز Format نشدن و درواقع به هیچ پارتیشنی اختصاص ندارن. شاید هم قضیه جور دیگه‌ای باشه اما احتمالش ضعیف‌تره!
با توجه به اهمیت زیادی که فایلها برام دارن و می‌خوام برای بازیابی اونا اقدام کنم، منتظرم تا هر تجربه و توصیه‌ی شما استفاده کنم
۱. آیا اون پارتیشن‌هایی که Delete شدن اما هنوز به پارتیشن جدید تبدیل نشدن، میشه با همین وضعیتی که الان دارن، اطلاعات رو از اونا بازیابی کرد؟
۲. اگر به درایو جدید تبدیل شده باشن و هنوز فرمت نشده باشن وضعیت چطوری‌یه؟
۳. و اگر فرمت هم شده باشن چطور؟
ج: سلام
دیتا ریکاوری مبحثی مهم و بسیار حرفه ای است. در تئوری تا زمانی که اطلاعات جدید روی اطلاعات قبلی نوشته نشه، اطلاعات قبلی قابل بازیابی است. اما شرایط زیاد دیگری هم باید حاکم باشه. ابزارها و نرم افزارهای زیادی هم برای این منظور هست که نسبت به هم مزایا و معایبی دارند.
مهمترین مسئله برای اینکه شما بتوانید در برگرداندن داده ها ی قبلی موفق شوید اینست که وضعیت هارد را در حد امکان دستکاری نکنید. هر گونه بررسی توسط ابزارهای مختلف و ناشیانه میتواند منجر به از دست رفتن بخشی از اطلاعات باشد که برای ریکاوری بدانها نیاز است.
سلسله مراتب ثبت و پیگیری اطلاعات حیاتی برای رسیدن به داده های از دست رفته به ترتیب زیر است:
۱- پارتیشن تیبل کل هارد partition table
۲- بوت سکتور هر درایو boot sector
۳- در هر درایو root و fat
۴- ناحیه دیتا در هر درایو
نرم افزارهای utility زیادی برای بررسی صحت اطلاعات هر بخش وجود دارند. اغلب نیز پس از بررسی، اشکالات موجود را رفع میکنند. اما باید به دقت از آنها استفاده کرد!
این روند ممکن است زمانبر باشد. برای همین تهیه فایلها و برنامه هایی که از جای دیگر امکان پذیر است، به مراتب ساده تر از بازیافت حذف شده هاست.
و اما در پاسخ به سوالات:
۱- بله. برای این منظور بایستی وضعیت اطلاعات مربوط به آن پارتیشن را به وضع سابق (قبل از حذف شدن) برگرداند. اگر کمی حرفه ای باشید از “پارتیشن مجیک” میتوانید استفاده کنید Partition Magic . البته ابزارهای دیگری هم هست.
۲- در پاسخ به سوال قبل گفته شد. یعنی جواب مثبته
۳- در صورتی که فرمت به صورت quick بوده باشد، اطلاعات قابل برگشت است. اما اگر فرمت unconditional بوده باشد، خیر! در این مورد اضافه کنم که برای اولین بار درایو بصورت unconditional فرمت میشه وبرای دفعات بعد بصورت دیفالت، سیستم قبل از فرمت بررسی میکنه و وقتی میبینه قبلا فرمت شده بصورت “سریع” فرمت میکنه یعنی فقط ناحیه سیستم را پاک میکنه و ناحیه “دیتا” دست نخورده باقی میمونه.
ببینید، وقتی شما پارتیشن بندی و سپس فرمت میکنید این اتفاقات می افتد:
در پارتیشن بندی “پارتیشن تیبل” ایجاد میشود. در این جدول اطلاعات مربوط به پارتیشن ها ذخیره میشود که روی سیلندر ۰ هارد است. این اطلاعات شامل موارد زیر است: سیلندرهای شروع و پایان هر پارتیشن – نوع پارتیشن – وضعیت فرمت پارتیشن و …
سپس در موقع فرمت موارد زیر انجام میشود:
فضای درایو به لحاظ منطقی به ۴ ناحیه
boot
fat
root
data
تقسیم میشود. به عبارت دیگر تعدادی سکتور به هر یک از ۳ ناحیه اول (که نواحی سیستم محسوب میشوند) اختصاص می یابد و بقیه سکتورها به ناحیه دیتا. سپس هر ناحیه از اطلاعات مربوطه به طرز صحیح پر میشود.
در بوت سکتور اطلاعات مربوط به ظرفیت درایو و سیستم عامل مورد استفاده و اینکه این درایو – درایو راه انداز سیستم bootable هست یا نه؟
در root اطلاعات مربوط به فایلها و زیرشاخه ها شامل نام و پسوند و تاریخ و ساعت ایجاد و اندازه و سکتور شروع و مشخصه های مخفی و فقط خواندنی و …
و در fat نقشه ذخیره سکتورهای فایل در ناحیه دیتا
در ناحیه دیتا هم که محتویات فایلها نوشته میشه
در مرحله بازیافت اطلاعات حذف شده یا از دست رفته، تمامی این بخشها توسط نرم افزار بررسی و اشکالات موجود ترمیم میشود. به شرطی که
۱- اطلاعات سیستمی پاک نشده و قابل بازیافت باشند
۲- سکتورهای حاوی دیتا با اطلاعات جدید پر نشده باشند. زیرا ذخیره اطلاعات در یک سکتور باعث میشود که چیزهایی که قبلا در همان سکتور بوده پاک و اطلاعات جدید جایگزین شود.
بنابراین، شما باید ابتدا پارتیشن تیبل را ترمیم کنید و بعد درایوها را. برای بازیابی اطلاعات حذف شده روی درایوها نیز نرم افزارهای زیادی هست. توصیه میکنم از نرم افزاری استفاده کنید که امتحانش را پس داده باشد. موفق باشید